Bạn thường nghe về "Quyền Tác giả" trong các văn bản pháp luật, nhưng lại thấy thuật ngữ "Bản quyền" (Copyright) phổ biến trong giao tiếp hàng ngày và trên Internet. Vậy Quyền tác giả và bản quyền là gì, có phải là một hay có sự khác biệt về mặt pháp lý?
Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn đầy đủ, làm rõ mối quan hệ giữa Quyền Tác giả và Bản quyền, phân tích lợi ích của việc đăng ký/chứng thực và giới thiệu giải pháp công nghệ Certiva – công cụ bảo hộ hiệu quả nhất trong kỷ nguyên số.
Quyền tác giả và bản quyền là gì?
Quyền Tác giả
Theo pháp luật Việt Nam, thuật ngữ chính xác được sử dụng là Quyền Tác giả. Đây là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu
Nền tảng pháp lý: Được quy định cụ thể trong Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam.
Quyền tác giả: Bao gồm Quyền Nhân thân (gắn liền với tác giả) và Quyền Tài sản (quyền khai thác kinh tế).
Bản quyền
Bản quyền bản chất cũng chính là quyền tác giả nhưng đây là một thuật ngữ phổ biến được sử dụng rộng rãi trong giao tiếp, truyền thông, và là cách dịch phổ thông của từ "Copyright" trong tiếng Anh.
Trong thực tiễn, người dùng thường dùng Bản quyền để chỉ việc nắm giữ các quyền khai thác kinh tế đối với tác phẩm (Quyền Tài sản), đặc biệt trong lĩnh vực xuất bản, âm nhạc, phần mềm.
Điểm khác nhau giữa quyền tác và và bản quyền
Về bản chất pháp lý tại Việt Nam, Quyền Tác giả và Bản quyền là hai thuật ngữ đồng nghĩa, cùng dùng để chỉ quyền pháp lý đối với các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học.
Mối quan hệ giữa quyền tác giả và bản quyền
Trên thực tế bản quyền hay quyền tác giả đều được dùng để ám chỉ những bảo hộ đối với tác giả.
Bản quyền là cách người Việt Nam dịch và sử dụng phổ biến nhất để nói về Quyền Tác giả. Chứng chỉ cùng một đối tượng pháp lý, cho nên trong giao tiếp hai cụm từ này hoàn toàn có thể thế chỗ cho nhau mà không làm thay đổi ý nghĩa
Thực trạng sử dụng quyền tác giả và bản quyền
Trong bối cảnh pháp lý, truyền thông và đời sống hàng ngày tại Việt Nam, việc sử dụng hai thuật ngữ này thể hiện rõ sự khác biệt giữa ngôn ngữ chuyên môn và ngôn ngữ phổ thông:
Trong Văn bản Pháp luật và Hành chính:
Các văn bản pháp quy, nghị định, và cơ quan nhà nước (như Cục Bản quyền tác giả) luôn sử dụng thuật ngữ Quyền Tác giả. Đây là ngôn ngữ chuẩn mực và chính xác nhất theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam.
Trong Truyền thông, Kinh doanh và Đời sống:
Bản quyền được sử dụng phổ biến hơn nhiều. Cụm từ này được dùng để dịch từ "Copyright" và thường tập trung vào ý nghĩa "quyền sao chép và khai thác kinh tế" (Quyền Tài sản).
Ví dụ: Người ta nói "mua bán bản quyền phát sóng", "tranh chấp bản quyền âm nhạc trên YouTube", hoặc "phần mềm có bản quyền". Trong những trường hợp này, "Bản quyền" được hiểu là quyền khai thác thương mại, một phần của Quyền Tác giả.
Lợi ích của việc đăng ký quyền tác giả và bản quyền
Mặc dù Quyền Tác giả phát sinh tự động, việc chứng thực (đăng ký) lại mang đến những lợi ích tối quan trọng, đặc biệt trong môi trường số:
- Thiết lập Bằng chứng Pháp lý Sơ cấp: Giúp xác định ai là chủ sở hữu, thời điểm tác phẩm được sáng tạo, là bằng chứng mạnh nhất khi xảy ra tranh chấp.
- Chuyển giao Gánh nặng Chứng minh: Khi có Giấy chứng nhận/Chứng thực, gánh nặng chứng minh quyền sở hữu thuộc về bên bị kiện, giúp người sáng tạo tiết kiệm thời gian và chi phí pháp lý.
- Thương mại hóa Dễ dàng: Tạo niềm tin cho đối tác, nhà đầu tư khi chuyển nhượng, cấp phép sử dụng tác phẩm (Quyền Tài sản).
- Hỗ trợ Xử lý Vi phạm: Tăng cường hiệu quả khi yêu cầu các nền tảng số (Facebook, YouTube, v.v.) gỡ bỏ nội dung vi phạm bản quyền (DMCA).
Dù gọi là Quyền Tác giả hay Bản quyền, quyền lợi cốt lõi của người sáng tạo vẫn là bảo vệ thành quả lao động trí tuệ của mình. Việc chứng thực quyền là hành động bảo vệ chủ động và cần thiết. Trong thời đại mà sự sao chép diễn ra chỉ trong vài giây, các thủ tục đăng ký truyền thống không thể theo kịp. Certiva ra đời để cung cấp giải pháp chứng thực bản quyền tức thời, vững chắc và minh bạch.